Nếu đây là chiếc DSLR đầu tiên thì chỉ riêng tên của ống kính thôi cũng đã làm bạn thấy rắc rối với hàng loạt chữ cái và số. Tuy nhiên, để mua được một ống như ý trong vô vàn lựa chọn, bạn phải hiểu những thông số đó nói gì. Sự hứng khởi khi sở hữu một chiếc máy ảnh ống kính rời chính là khả năng có thể thay các ống kính khác nhau. Người chụp có thể đi từ góc rộng để ôm trọn cả trời đất, cho tới tele giúp phóng đại các vật thể ở xa, cũng có khi là một chiếc ống macro để chụp cận cảnh với chất lượng cao nhất. Gần như không hề có gì hạn chế được người chụp với đủ loại ống kính cho mọi hoàn cảnh và tầm giá. Vậy nên bắt đầu từ đâu? Ông kính giúp người chụp có được những góc hình rộng hơn hay phóng đại vật thể ở xa. Ảnh: Hoàng Hà. Khi chọn ống kính cho máy DSLR, bạn cần suy nghĩ về thể loại nhiếp ảnh đang theo đuổi, hoặc có gì chưa hài lòng với ống kính đang có. Có thể là bạn muốn đưa mọi thứ vào khung hình, hay là bạn chưa kéo lại đủ gần với các hoạt động thể thao hay động vật hoang dã. Hoặc giả đã rất thoải mái với tầm từ gần tới xa của các ống kính bạn có, nhưng vẫn mơ về một ống kính cho chất lượng hình ảnh cao hơn, lấy nét nhanh hơn, có chống rung, hoặc chụp tốt trong điều kiện thiếu sáng. Bao giờ cũng có một hoặc nhiều ống đáp ứng được nhu cầu của người chụp, vì vậy bước tiếp là làm sao có được một chiếc hợp lý nhất trong vô vàn lựa chọn sẵn có. Nếu đây là chiếc DSLR đầu tiên của bạn thì riêng tên của ống kính thôi cũng đã rất khó hiểu với hàng loạt chữ cái và số thật là rối rắm. Tuy nhiên, giải mã những số với chữ này cũng chẳng quá phức tạp, nhưng lại vô cùng cần thiết với những người đi chọn lens. Không có gì hạn chế người chụp với mọi loại ống kính. Ảnh: Hoàng Hà. Đặc điểm quan trọng nhất của một ống kính, đó là tiêu cự (Focal length). Tiêu cự cho biết tầm bao phủ của ống kính, có nghĩa là máy ảnh nhìn được một góc rộng cỡ nào. Tiêu cự được đo bằng milimet và tiêu cự giống nhất với góc nhìn của mắt người là 50 mm. Mặc dù thị trường của mắt người rộng hơn nhiều so với góc nhìn của ống kính 50 mm nhưng nếu ta nhìn một vật bằng mắt thường, rồi nhìn qua ống kính 50 mm thì thấy độ phóng đại là như nhau. Điều đó lý giải tại sao người ta lại lấy ống 50 mm làm chuẩn - bởi nó tương đối phù hợp cho cả phong cảnh và chân dung. Những ống kính với tiêu cự nhỏ hơn 50 mm được gọi là ống góc rộng (wide) vì nó có thể đưa vào khung hình được nhiều hơn. Nếu bạn đứng ở một vị trí nhất định thì ống 25 mm sẽ cho một góc nhìn với khung hình có đường chéo gấp đôi góc nhìn của ống 50 mm, và do đó có thể nhồi cả tòa nhà, toàn cảnh thiên nhiên hay chụp một nhóm người rất lớn vào một khung hình – thật thuận tiện khi bạn chẳng thể lùi được nữa. 28 mm là ống góc rộng thường thấy nhất, lý tưởng cho chụp phong cảnh và kiến trúc, dĩ nhiên bạn vẫn có thể kiếm ống góc rộng hơn nếu cần. Các ống rộng hơn 20mm thường được gọi là ống cực rộng (ultra-wide angle lens). Chiều Tây Hồ - chụp bằng ống góc rộng 18 mm. Ảnh: Nhật Thanh. Nén nhiều thứ vào một khung hình có nghĩa là các ống góc rộng sẽ khó tránh khỏi hiện tượng méo hình, đặc biệt méo về góc, tuy nhiên, việc méo này thậm trí còn được cường điệu lên để tạo hiệu ứng đặc biệt. Thực tế là có một loại ống góc cực rộng có tên là ống fish-eye (ống mắt cá - với kiểu méo hình giống như những gì loài cá nhìn thấy) chuyên tạo ra hiệu ứng méo đặc biệt lớn. Vắng khách - chụp bằng ống Mắt cá fish eye 16 mm Full-frame. Ảnh: Nhật Thanh. Những ống kính góc rộng đồng thời có đặc tính là tạo độ sâu trường ảnh (còn gọi là vùng ảnh rõ) lớn, có nghĩa dễ dàng cho ảnh nét cả những vật từ gần tới xa. Ống kính với tiêu cự lớn hơn 50 mm được gọi là ống kính tele. Ống này cho góc nhìn nhỏ hơn và lý tưởng khi muốn kéo gần lại chủ thể ở xa, phóng đại chi tiết. Ống tele cho hiệu ứng rất đẹp mắt khi chụp người. Đối lập với ống kính góc rộng, ống kính tele có đặc tính tạo độ sâu trường ảnh khá mỏng (vùng ảnh rõ mỏng), có nghĩa là rất dễ dàng tạo hiệu ứng mờ hậu cảnh – lý tưởng cho chụp chân dung, động vật hoang dã và chụp thể thao. Thảo cầm viên - chụp với tiêu cự 200mm. Ảnh: Nhật Thanh. Tiêu cự tốt cho chụp chân dung thường là 85 mm tới 135 mm – khoảng này được gọi là tele tầm ngắn. Tiêu cự phù hợp cho chụp thể thao và thiên nhiên hoang dã thường dài hơn nhiều, ít nhất cũng phải là 200 mm, lý tưởng là 300 mm hoặc hơn. Nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp chụp thể thao và hoang dã thường sử dụng ống 600 mm thậm chí còn dài hơn nữa. Bạn có thể mua loại ống kính một tiêu cự hay loại ống kính zoom (chạy từ một tiêu cự này sang tiêu cự khác). Ốm zoom rất tiện lợi, nhưng nhìn chung chất lượng hình ảnh không được như ống một tiêu cự (hay còn gọi là ống fix, ống prime). Ống một tiêu cự thường gọn hơn, nhẹ hơn, sáng hơn và tốt khi chụp thiếu sáng (xem phần khẩu độ). Rốt cuộc thì đây là lựa chọn giữa sự tiện dụng và chất lượng hình, dĩ nhiên, những ống zoom đắt tiền thì vẫn tiện dụng mà chất lượng hình vẫn rất tốt. Ống kính zoom phổ thông, thường chạy từ góc rộng tới tele tầm ngắn, ví dụ 28 - 80 mm, dẫu có một vài ống “siêu zoom” có dải chạy khá dài: 18 - 200 mm hoặc 28 - 300 mm, bao quát hầu như tất cả các hoàn cảnh chụp. Cũng có ống zoom góc rộng chạy từ rất rộng tới gần trung bình, như 16 - 35 mm. Tương tự như vậy, ống tele zoom có thể chạy từ tele tầm ngắn tới tele tầm xa, như ống 70 - 300 mm.
